Hoogstamfruitbomen zijn alle gecultiveerde fruit- en notenbomen die een stamlengte hebben van 1,8 tot 2,3 meter. Fruitbomen werden vroeger vaak in weilanden aangeplant. Dankzij de hoge stam konden de koeien niet aan de bladeren en het fruit.
Al eeuwenlang planten mensen hoogstamfruitbomen in het landschap. Zowel appel-, peren-, pruimen-, kersen- en notenbomen staan er op hun plaats. Tijdens de 18de en 19de eeuw was de traditionele huisweide een fruitweide. Hoogstamfruitbomen konden immers perfect gecombineerd worden met koeien of schapen in de wei. Vanaf 1960 werd de fruitoogst, onder andere door de komst van laagstamplantages en import uit het buitenland zo groot dat de overheid premies uitreikte om hoogstamboomgaarden te rooien. Zo verdwenen veel boomgaarden uit het landschap. Het tij is gelukkig aan het keren. Hoogstamboomgaarden zijn een meerwaarde in het landschap, hun fruit is een ware delicatesse en tal van dieren en planten voelen er zich thuis.
Plaats je hoogstamfruitbomen minstens 2 meter van de scheidingslijn. Praktisch gezien is het aan te raden om de bomen verder van de perceelsgrens te zetten. De diameter van de kruin kan oplopen tot 10 meter. Je buurman kan eisen om overhangende takken te snoeien, maar hij mag ze zonder jouw toestemming niet zelf afzagen. Het fruit dat op zijn eigendom valt, is wel voor hem, maar hij mag de vruchten op overhangende takken volgens de wet niet zelf plukken.
De Vlaamse overheid en de meeste gemeenten geven subsidies voor de aanleg en het (achterstallig) onderhoud van hoogstamfruitbomen. Informeer hiernaar bij je Regionaal Landschap, de Nationale boomgaardenstichting of bij de milieudienst van jouw gemeente.
Welke fruitsoorten je bij de aanleg van jouw boomgaard kiest, hangt af van de bodem en de ruimte die je hebt en uiteraard van je eigen voorkeur.
• ideaal op leem- en kleigronden
• plantafstand: 10 à 12 meter
• heeft sneller last van droogte dan appels
• groeit beter op iets zwaardere en zuurdere grond
• kan ook op slecht ontwaterde grond nog goed groeien
• plantafstand: 8 à 10 meter
• is niet bestand tegen hoog grondwater
• ideaal op de leemgronden
• plantafstand: 10 à 12 meter
• is beter bestand tegen ongunstige groeiomstandigheden, omdat hij een beperkt
wortelstelsel heeft
• plantafstand: 7 meter
In functie van de bestuiving is het vaak nodig om verschillende rassen van dezelfde fruitsoort bij elkaar in de buurt te planten. De Nationale Boomgaardenstichting kan je hierbij adviseren. Heb je voldoende plaats, dan kies je best soorten die gespreid over de plukperiode fruit leveren. Zo kan je langer genieten van vers fruit uit jouw boomgaard. Wie weet is er wel een oude variëteit die typisch is in jouw streek of gemeente.
• Bij een hoogstamfruitboom begint de kroon op 1,80 à 2,30 meter hoogte. Hij heeft 3 of 4 goed
ontwikkelde takken die gespreid rond de harttak staan.
• Kies een boom met rechte, stevige stam, waarbij de entplaatsen goed vergroeid zijn.
• De knoppen en de stam mogen niet beschadigd zijn.
• Het wortelstelsel moet goed vertakt zijn en veel haarwortels bevatten. De kroon en het wortelstelsel moeten in
evenwicht zijn. Er mogen geen knobbels op de wortels aanwezig zijn.
• Het beste seizoen om te planten is het moment dat de bomen in rust zijn. Oktober-november en maart-april
zijn ideaal.
• Plant niet in vorst- en sneeuwperiodes. Najaarsplant heeft als voordeel dat de boom zich al kan zetten en
nieuwe haarwortels gaat vormen. De kans op uitdroging in het voorjaar wordt hierdoor kleiner.
• Graaf een plantgat (ongeveer 2 scheppen diep en 1x1 meter).
• Plaats een steunpaal (van nature duurzaam rondhout, bijvoorbeeld robinia of kastanje met een
diameter van 6-10 centimeter).
• Plaats de boom in het plantgat, met de wortels goed uitgespreid. Plant de boom op dezelfde
diepte als in de kwekerij (te zien aan de verkleuring aan de basis van de stam). Zet de boom ten oosten van de
steunpaal (de boom wordt door de overheersende westenwind van de paal weggeblazen). Zorg voor voldoende
afstand tussen boom en steunpaal om schuren te voorkomen.
• Vul de put terug met de aarde, schud zachtjes met de boom zodat de aarde goed tussen de wortels valt. Goed
aandrukken.
• Bind de boom aan de paal met een bindband.
• Voorzie een boomkorf wanneer er dieren in de boomgaard lopen.
In de Voorkempen willen we helpen om hoogstamboomgaarden herstellen, aan te leggen en op een correcte manier te beheren. Hiervoor zoeken we hoogstamboomeigenaars of mensen die graag een hoogstamfruitboomgaard willen aanleggen. We werken nauw samen met een specialist, die jou advies op maat geeft (bijvoorbeeld soort fruit, specifieke smaakvoorkeur, heel het jaar door fruit, esthetische of nostalgische overwegingen, ...) en dit afgestemd op de mogelijkheden die elk perceel biedt. De voorkeur gaat altijd uit naar streekeigen variëteiten. Op die manier help je het cultuurhistorisch natuurerfgoed mee in stand te houden.
Daarnaast zullen we je zeker aanraden je boomgaard verder “in te kleden” door bijvoorbeeld een houtkant of haag aan te planten of wilde planten te laten groeien. Met de juiste planten- en struiksoorten in en rond je boomgaard creëer je immers optimale leefomstandigheden voor vogels en insecten. Voor de aanplant van hagen en houtkanten kan je subsidies bij ons krijgen voor het autochtoon plantgoed. Wij zorgen voor de gekozen struiksoorten en kunnen bij een groot perceel een geschikte aannemer inschakelen om de aanplanting te doen.
We organiseren geregeld cursussen en workshops rond aanleg van een boomgaard, onderhoud van hoogstamfruit en streekvariëteiten. Een goed beheer van fruitbomen is belangrijk, met de juiste zorg tijdens de eerste 5 jaren, wordt de boom niet alleen mooier, maar zal hij ook sneller vruchten dragen.
Ben je geïnteresseerd in een hoogstamboomgaard, of heb je al wat oude hoogstamfruitbomen die dringend aan onderhoud toe zijn? Contacteer ons per mail voor praktische informatie en informatie over hoe je een subsidieaanvraag kunt indienen. Zorg wel dat je vooraf goed weet wat je juist verwacht van je nieuwe boomgaard. Dan krijg je echt advies op maat.
Wil je meer te weten komen over aanleg en onderhoud van hoogstamboomgaarden en ben je geïnteresseerd in een cursus? Schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze homepagina en wij houden je op de hoogte wanneer plaats en tijdstip gekend zijn. Hou onze website ook zeker in de gaten!
Lees ook de Fruit-Wijzer van de Provincie Antwerpen, die je hier kan vinden.
Kom je er niet toe om je hoogstamfruitbomen geplukt te krijgen? Een droevig zicht, al dat lekkere fruit dat aan de boom rot of op de grond valt.
We bekijken de mogelijkheden om een project op te zetten rond het vermarkten van fruit afkomstig van hoogstamboomgaarden in ons werkingsgebied. De Voorkempen is dan wel geen Haspengouw maar elke gemeente heeft toch minimaal 1 openbare boomgaard en ook her en der vind je nog hoogstamboomgaarden van particulieren in het landschap.
Momenteel maken we een inventaris van boomgaarden waar al dat lekkere fruit aan de bomen blijft hangen. Ben je in het bezit van enkele fruitbomen of zelfs een hele boomgaard? Geef ons snel een seintje, wie weet persen we binnenkort jouw eigen lokaal sap of komt een plukteam jouw fruit plukken in ruil voor 50% van de oogst!
Interesse? Laat het ons weten via info@rldv.be of 03 312 87 14.
Met het project "Fruit met pit" willen we de lokale hoogstamfruitboomgaarden opwaarderen en de maatschappelijke meerwaarde opnieuw bevestigen. In samenwerking met gemeenten en partners zetten we in 2020 en 2021 in op een structureel beheer van de openbare boomgaarden, richten we belevingsboomgaarden in en gaan we aan de slag met het fruit. We zijn ervan overtuigd dat deze hoogstamboomgaarden een meerwaarde bieden door hun lokale karakter, hun fruitproductie en de afgeleide producten. Wie lust er geen fris, vers stuk fruit, fruitsap, cider, confituur,...? Streekeigen fruit met een verhaal en afkomstig van een hoogstamboomgaard in je buurt smaakt extra lekker!
De Brechtse Heide is een 1700ha groot beschermd landschap in het zuiden van de gemeente Brecht. Het gebied strekt zich uit tot in de aangrenzende gemeentes Schilde, Malle en Zoersel.
Bloemrijke akkers die voedsel- en schuilgelegenheid bieden voor allerlei dieren. Ze worden ingezaaid langs akkers, braakliggende gronden of in verloren hoekjes in het landbouwgebied.
Bestuurders op de snelweg E19 tussen Antwerpen en Nederland, hebben het beslist al opgemerkt: ter hoogte van Loenhout staat het ecoduct De Munt. De natuurbrug - ruim 100 meter lang en 60 meter breed – bevindt zich in open landbouwgebied en is uniek in Vlaanderen.
In het noorden van de Kempen is turf een hot item. Logisch, want het werd gebruikt als brandstof!
Waterstuwen voorkomen vroegtijd uitdrogen van akkers en helpt beter beheren bij te natte periodes.
Gefascineerd door water en al het leven dat er rond zit? Een poel zit vol leven en daarvoor hoef je niets te doen, want in een poel komen spontaan dieren wonen en vestigen waterplanten na enkele jaren vanzelf.
Kastelen met prachtige kasteelparken, een boerenerf, poelen, een kapelletje langsheen een oude veldweg, die 300-jarige lindeboom op het dorpsplein, dreven, houtkanten langsheen weilanden, het paarsgekleurde heidelandschap, ... Het landschap van de Voorkempen herbergt heel wat pareltjes en die vragen de nodige zorg, zodat we ook in de toekomst kunnen genieten van een mooi landschap!
Kwaliteitsimpuls: van tuin tot erf naar landschap: In het open landschap van de Noorderkempen zijn landbouwbedrijven en oude boerderijen opvallende merkpunten. Het project ondersteunt het behoud van het typisch karakter van dit landschap door ondersteuning bij de landschappelijke inpassing van bestaande en nieuwe gebouwen.
De paardensector kent de jongste jaren een opmars in het platteland. Dit merken we ook in onze streek. Hoog tijd om paardenhouders te betrekken als belangrijke partners om mee te bouwen aan een mooier landschap.
Het Bos van Ranst is een beschermd landschap gelegen tussen de dorpskern van Ranst en de autosnelweg E34/E313. Het beschermd landschap bestaat uit een groot bosgebied en een aantal landbouwpercelen.
Het hoofd koel houden tijdens een warme zomer of droge voeten tijdens een fikse regenbui? Breek verhardingen uit en lever een bijdrage aan het veranderende klimaat.
Onder de campagne “Vlaanderen Breekt uit” breken GruunRant, Antwerpen Aan 't Woord en Regionaal Landschap de Voorkempen stenen uit op vijf locaties in de Voorkempen.
Regionaal landschap de Voorkempen wil eigenaren van vennen in de Noorderkempen ondersteunen bij hun venbeheer.
Een groenere toekomst voor stadsomwallingen en forten?
Hulp nodig bij je regulier natuur- en landschapsbeheer?
Kansen voor de open ruimte van morgen: een innovatieve aanpak voor heel wat open percelen en bouwgronden met een hoge open ruimte waarde. De Regionale Landschappen begeleiden gemeenten bij het vertalen van de groene beleidsvisies tot op perceelniveau.
Het project Buitenzorg gaat over de vergroening op maat van zorginstellingen, vanuit het idee dat natuur een gunstig effect heeft op de gezondheid. In de eerste plaats voor de patiënten, maar ook voor het personeel, de bezoekers en de omwonenden.
Geen berichten in regio 2.
Regionaal Landschap de Voorkempen vzw | Schildesteenweg 99 | 2520 Ranst (Oelegem) | T 03 312 87 11 | info@rldevoorkempen.be I Ondernemingsnummer 898.729.546 I RPR - Antwerpen
